Processing math: 100%

Waar gaat het over?

 

Het heeft lang geduurd voordat de 0 (nul) in algemeen gebruik raakte. Dat is niet zo gek omdat de meeste mensen er geen behoefte aan hebben om wat er niet is als aantal - dus met een getal - aan te duiden.
De reden om 0 in te voeren heeft te maken met de manier waarop wij getallen noteren. Ons getallenstelsel is een positiestelsel: 132 is nu eenmaal een ander getal dan bijvoorbeeld 231, terwijl je in beide gevallen dezelfde cijfers (1,2,3) gebruikt. Maar wat doe je dan met een "lege" positie?

 

Hoe werkt het?

 

Voor getallen gebruik je het tientallig stelsel: 4321 = 1 + 2 * 10 + 3 * 100 + 4 * 1000.
Wat nu als een getal geen tientallen heeft? Dan zet je op de plaats van het aantal tientallen "niets" neer en als symbool voor dit niets is het cijfer 0 gekozen. 4301 betekent dus: 1 eenheid, geen tientallen, 3 honderdtallen en 4 duizendtallen.
Daarnaast gebruik je het getal 0 om een startpunt op een schaalverdeling aan te geven. En dat brengt overwachte complicaties met zich mee: Was er ooit een jaar 0 in een jaartelling? Kun je delen door 0? En wat is 0^0?

Wie en wanneer?

 

Hoewel het cijfer 0 als symbool in een positiestelsel voor getallen al bij de Babyloniërs bekend was is het systematische gebruik van 0 als getal toe te schrijven aan de Indische wiskundige Brahmagupta (598 - 670). Via het Midden-Oosten werd het gebruik van 0 als cijfer en als getal verspreid over de wereld.

 

Pas in de 13e eeuw is het gebruik van het tientallig stelsel met het cijfer 0 door de Italiaanse wiskundige Fibonacci naar Europa gebracht. En Simon Stevin introduceerde in zijn "De Thiende" het decimale stelsel in de Nederlanden.

Kernwoorden op deze pagina:

  • positiestelsel