Stevin

De tijd van Stevin

Stevin leefde in het Nederland van Tachtigjarige Oorlog tegen de Spaanse heersers over de Lage Landen. De Tachtigjarige Oorlog (1568 - 1648) was een bevrijdingsoorlog van de Verenigde Nederlanden van de Spaanse overheersing en een oorlog om vrijheid van godsdienst. Het was de tijd van van het stadhouderschap in Nederland. Een jaar na de dood van Willem de Zwijger werd zijn zoon Prins Maurits stadhouder van Holland en Zeeland. Samen met zijn neef Willem Lodewijk (de stadhouder van Friesland) hernam hij de strijd tegen de pogingen van de Spaanse koning om zijn gezag in de Republiek der zeven verenigde Nederlanden te doen gelden, na een reorganisatie van het leger van deze Staten.

Bij de organisatie van zijn verdediging liet hij veel waterwerken uitvoeren en fortificaties bouwen. Hij had daarom ingenieurs als Stevin hard nodig. Aan de pas gestichte universiteiten zoals die in Leiden werden dergelijke vakmensen opgeleid.
De Republiek der Verenigde Nederlanden bloeide na 1600 op als een plaats waar in alle vrijheid gewerkt en gestudeerd kon worden. De beroemde Franse filosoof en wiskundige René Descartes vestigde zich hier. En de wetenschappen namen onder invloed van toenemende handel en scheepvaart nog verder in belang toe. Dit was het begin van de Gouden Eeuw.

 

1585 - 1625: Stadhouderschap Prins Maurits
1568 - 1648: 80-jarige oorlog tussen de Republiek der 7 Verenigde Nederlanden en de Spaanse koningen Filips II en Filips III.
1564 - 1642: Galileo
1596 - 1650: Descartes

 

 

 

Over Stevin

Simon Stevin werd waarschijnlijk in 1548 in Brugge geboren als buitenechtelijk kind van Catalyne van der Poort en Anthuenis Stevin. Over zijn jeugd is nauwelijks iets bekend. In 1577 wordt hij klerk in Brugge; daarvoor heeft hij een soortgelijke functie vervuld in Antwerpen. Het lijkt er op dat Stevin nogal wat in Europa heeft rondgezworven, maar veel details daarover zijn niet bekend.

In 1581 verhuist hij naar Leiden waar hij zich inschrijft aan de universiteit. Naast zijn studie vindt hij tijd voor publicaties en vooral waterbouwkundige werken. Zo verlenen de Staten van Holland hem een groot aantal octrooien die te maken hebben met een door hem uitgevonden watermolen. Hij geeft advies bij baggerwerkzaamheden en is betrokken bij de bouw van nieuwe watermolens en het verbeteren van oude. Hierbij werkt hij nauw samen met Johan Hugo Cornets de Groot, de vader van de bekende rechtsgeleerde Hugo de Groot.
Bijvoorbeeld is De Groot erbij, wanneer Stevin van de toren van Delft zijn beroemde valproeven doet. Aristoteles heeft eens beweerd, dat de zwaarste lichamen het snelst vallen. Stevin toont aan dat dit niet zo is. Twee loden ballen, waarvan de ene tien maal zo zwaar is als de andere, worden tegelijkertijd losgelaten van een hoogte van circa tien meter. Stevin komt tot de conclusie "datse t'samen so ghelyck opt aert vallen, dat haer beyde gheluyden een selve clop schijnt te wesen".

Stevin houdt zich in die jaren ook veel bezig met wiskunde. Hij is weliswaar geen onderzoeker op dat terrein, maar schrijft veel leerboeken. Opvallend is dat hij - in tegenstelling tot wat gangbaar was in die dagen - niet in het Latijn maar in het toenmalige Nederlands of het Frans schrijft. Hij schrijft over:

• meetkunde en met name landmeetkunde (iets wat hem als ingenieur en ontwikkelaar van waterbouwkundige en stedebouwkundige werken natuurlijk interesseert);
• het werken met decimale getallen ('De Thiende');
• rekenkunde ('L'arithmétique');
• logica en de kunst van het leveren van een goed bewijs

 

Hoewel Stevin geen groot wiskundige is de zin dat hij wiskundige ontdekkingen heeft gedaan, is zijn betekenis voor de wiskunde in de Lage Landen groot. Hij heeft er met name voor gezorgd dat er Nederlandstalige leerboeken kwamen en vooral: hij heeft het tientallig stelsel algemeen ingang doen vinden.

In 1593 treedt Stevin in dienst als ingenieur en leermeester bij Prins Maurits. In de jaren 1605 tot 1608 schrijft hij een driedelige serie boeken met daarin de inhoud van zijn lessen aan Prins Maurits. In 1620 sterft hij.

 

 

 

Stevin's belangrijkste werk

De werken van Simon Stevin:

 

Over de wiskunde:

• "Tafelen van interest, mitsgaders de constructie der selver, ghecalculeert door Simon Stevin Brugghelinck, t'Antwerpen, by Christoffel Plantijn in den gulden Passer" (1582, een boek met rentetabellen)
• "Problemata Geometrica" (1583, een boek waarin hij niet alleen talloze meetkundige problemen behandelt, maar ook de werking uiteen zet van een groot aantal, vooral in de landmeetkunde gebruikte, instrumenten)
• "De Thiende" (1585, over decimale getallen).
• "Dialectice ofte Bewysconst" (1585, het eerste Nederlandstalige boek over de kunst van het leveren van een bewijs en van de logica).
  De volledige titel van dit werk laat duidelijk zien waar het over gaat: "Dialectike ofte Bewysconst. Leerende van allen saecken recht ende constelick Oirdeelen; Oock openende den wech tot de alderdiepste verborghentheden der Natueren. Beschreven int Neerduytsch door Simon Stevin van Brugghe. Tot Leyden, By Christoffel Plantijn."
• "L'Arithmétique" (1585, in het Frans geschreven boek over rekenkunde en de algebra van de eerste vier boeken van Diophantos van Alexandrië)
  Stevin verwijst in "De Thiende" geregeld naar dit boek wanneer het gaat om problemen van rekenkundige aard die hij bekend veronderstelt.
• "Wisconstighe Ghedachtenissen" (1605 - 1608, de theorie van zijn lessen aan Prins Maurits waarin niet alleen wiskunde staat, maar ook onderwerpen uit de mechanica, de astronomie, de perspectiefleer, het boekhouden en de navigatiekunde voorkomen)
  De volledige titel luidt: "Wisconstighe Ghedachtenissen, Inhoudende t'ghene daer hem in gheoeffent heeft Den Doorluchtichsten Hoochgheboren Vorst ende Heere, Maurits, Prince van Oraengien, Grave van Nassau, Catzenellenbogen, Viand, Moers, etc. Marckgraef vander Vere, ende Vlissinghen etc. Heere der Stadt Grave ende s'landts van Cuyc, St Vyt, Daesburch, etc. Gouverneur van Gelderlant, Hollant, Zeelant, Westfriesland, Zutphen, Utrecht, Overyssel etc. Opperste Veltheer vande vereenichde Nederlanden, Admirael generael vander Zee etc. Beschreven deur Simon Stevin van Brugghe. Tot Leyden, Inde Druckerye van Ian Bovwensz. Int Iaer M.DC.VIII."

 

Over natuurkunde:

• "De Beghinselen der Weeghconst" (1586, over maten en gewichten)
• "De Weeghdaet" (1586)
• "De Beghinselen des Waterwichts" (1586)
• "De Stercktenbouwing" (1594, over het bouwen van versterkingen, Stevin was toen al in dienst van Prins Maurits)
• "De Havenvinding" (1599, behandelt de vraag hoe een schipper een bepaalde haven kan bereiken zonder dat hij de geografische lengte van zijn schip kent)

 

Over andere onderwerpen:

• "Het Burgherlick Leven" (1590, over de rechten en de plichten van de burgers)

 

 

 

---

Math4all